Yazı İçeriği
Louise Braille tarafından 1821 yılında geliştirilen ve görme engelli kişilerin okuma ve yazmaları için kullanılan bir alfabedir.
1813 yılında babasının ayakkabı atölyesinde meydana gelen bir kaza sonucunda sol gözünde görme yetisini kaybeden Braille, bir süre sonra sempatetik oftalmiya* nedeniyle sağ görme yetisini de kaybetmiştir.
10 Yaşında iken, Paris’te bulunan Ulusal Görme Engelli Çocuklar Enstitüsüne burslu olarak gitmeye hak kazanmıştır.
Braille alfabesini geliştirmesi ise Charles Barbier ile tanışmasına dayanmaktadır. Charles Barbier, Napolyon’un talebi doğrultusunda askerlerin gece karanlığında, ışık olmadığında anlaşmalarını sağlamak için bir sistem geliştirmiştir. Fakat geliştirdiği sistemin karmaşık ve öğrenilmesi zor olduğundan dolayı askeriye tarafından reddedilmiştir.
Bir gün Paris Ulusal Görme Engelli Çocuklar Enstitüsü’ne ziyaret amaçlı giden Charles Barbier, burada Braille ile tanışmıştır. Braille, Charles Barbier tarafından geliştirilen sistemde, en büyük eksiğin insanın parmağını hareket ettirmediği sürece harfleri algılayamaması ve diğer harflere kolay geçiş yapılaması olduğunu saptadı.
Kendisinin yaptığı bir takım değişiklikler ile bugün kullanılmakta olan 6’lı nokta sistemini ortaya koymuştur.
*Bir gözün hasar görmesi sonucunda, diğer gözde meydana gelen ve açıklanması zor (çeşitli ve bazen saptanamayan) iltihaplanmadır.
Braille alfabesi iki sütun üzerinde, dikdörtgen şeklinde dizilmiş 6 kabartmalı noktadan oluşmaktadır. Her iki sütun, kendi içerisinde üçer noktaya sahiptir. Böylece noktaların biri ya da birkaçının farklı şekillerde dizilmesi ile altmış dört farklı kombinasyon oluşturulmaktadır.
Braille alfabesi iki sütun üzerinde, dikdörtgen şeklinde dizilmiş 6 kabartmalı noktadan oluşmaktadır. Her iki sütun, kendi içerisinde üçer noktaya sahiptir. Böylece noktaların biri ya da birkaçının farklı şekillerde dizilmesi ile altmış dört farklı kombinasyon oluşturulmaktadır.
Braille alfabesi üzerinde sadece harfleri değil, sayı ve sembolleri de kapsamaktadır. Bunların birbirlerinden ayrılabilmesi için sayı veya sembol yazılacağı zaman başlarına, onları temsil eden bir kombinasyon konulmaktadır.
Çoğunluğu genel yapısı itibari ile Braille alfabesi, uluslararası kullanımı takip etsede, Braille alfabesi, ülkelerin kullandığı resmi alfabelerin değişkenliğine göre yerelleştirilebilmektedir.
Örneğin Türkiye de kullanılan Türk Braille alfabesi, Türkiye Türkçesi baz alınarak oluşturulmuş olup, /ö/, /ü/ ünlülerini Fransız/Alman formuna yakın olarak içinde barındırmaktadır.
Ayrıca yine Türkçe de bulunan /ç/, /ğ/, /ş/ ünsüzleri, İngilizce de yer alan /ch/, /gh/ ve /sh/ gibi formlara yakındır.
Braille alfabesi okunurken, harflerin isimlendirilmesi için pozisyonlar şu şekilde söylenmektedir:
- Yukarıdan aşağıya, sol yandan birinci (A harfi)
- Yukarıdan aşağıya sol yandan bir ve ikinci (B harfi)
- Yukarıdan aşağıya, sağ ve sol yandan birinci (C harfi)
Braille Neue, Japon bir tasarımcı olan Kosuke Takahashi tarafından geliştirilen, görebilen ya da göremeyen herkesin ortak bir alfabe kullanmasını amaç eden girişimdir.
Herkesin bilgiye eşit derecede ulaşabilmesini sağlamak için geliştirilen bu yeni alfabe, şimdilik İngilizce ve Japonca harflerin, Braille alfabesindeki eşdeğerleri ile kaplanmakta (Sadece Latince fontlar değil, Japonca fontları da desteklemekte). Hala çalışmalarına devam edilen ve yeni harf ve alfabeleri de kapsamasını umut ettiğimiz Braille Neue alfabesi, özellikle halka açık alanlarda kullanılması için geliştirilmektedir.
Girişimin detaylarına aşağıda yer alan linkten ulaşabilmeniz mümkündür.
