Yazı İçeriği
Seride yer alan önceki yazılarda, internetin teknik temel altyapısının nasıl çalıştığından bahsedilmiştir. World Wide Web ise uygulama katmanında yer alan bir kavram olup, kısaca Firefox, Opera, Chrome ya da Safari gibi tarayıcıların üzerinde çalıştığı bir yapıdır.
- 1945 yılında Vannevar Bush, MEMEX adlı teorik makinesinden bahsetmiştir. Bu teoriye göre ekran ve klavye gibi donanımlar bir masadan oluşmaktadır. Makine, belgelerin depolanmasını ve birbirleri ile iletişim kurabilmelerini hedeflemektedir.
- 1967 yılında ise Ted Nelson Hypertext adında metin üstü bir bağlantı anlamını taşıyan kavramı öne çıkarmıştır. Bunun üzerine ilk Hypertext projesi olan Xanadu sistemi kurulmuştur. Bu sistem için listeler oluşturulmuş ve bu listede bir metnin nasıl tutulacağına dair maddelere yer verilmiştir. Xanadu aslında üretilen bir proje değil, bulut bir projedir. İlk zamanlarda halka kapalı bir askeri proje olarak yürütülen ve amacı genel anlamda, bir metin üzerine link eklemek olan proje, çeşitli nedenler ile sürekli olarak başarızlığa uğramış ve ertelenmiştir. Ve HTML’in bulunmasından sonra amacını yitirmiştir. Tarihte en uzun süren bulut proje olarak bilinmektedir. Zira 1960 yılında başlayan proje, 2014 yılında gönüllüler tarafından açık kaynak kodlu bir yazılım olarak tamamlanmıştır. Bugünlerde ise amacı, sadece bilgisayar tarihini merak edenlere kaynak oluşturmak adına oluşturulan bir siteden ibarettir. Dolayısı ile projenin aslında başarısız olduğu bilinmektedir çünkü o dönem için kuralları çok sıkıdır ve donanımı yetersiz kalmıştır.
NOT: Ayrıca daha sonralarda Mac tarafından Hypercard programı oluşturularak aynı amaç benimsenmiş ve denenmiştir.
- 1990 yılında Tim Berners-Lee ve Robert Cailliau, CERN de yer alan ağı kullanarak, Hypertext dokümanlarını indekslemişlerdir. Günümüzde HTML olarak geçen işaretleme dilini geliştirerek, WWW olarak bildiğimiz bilgi paylaşım sisteminin kurulmasını sağlamışlardır.
NOT: CERN : Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire kısaltmasıdır ve Türkçe’ye Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi olarak çevrilmektedir.
- 1990 yılında geliştirilen bilgiler kullanılarak, 1991 yılında ilk Amerikan sunucu, SLAC (SLACNational Accelerator Laboratory) tarafından yapılmıştır.
- 1992 yılında Super işlem (Supercomputing) kavramı ve ardından Mozaik tarayıcı (Mosaic Browser) kavramları ortaya çıkmaktadır. Daha sonraları Mozaik tarayıcıyı geliştiren kişiler tarafından Mac ve Windows’a Netscape adı altında bir tarayıcı verilmiştir. Fakat bu olay bazı sorunlara yol açarak, projenin başarısız olmasına yol açmıştır.
Aşağıda yer alan resim üzerinde Netscape ve Microsoft arasında yaşanan tarayıcı rekabeti ve onlara bağlı olarak gerçekleşen gelişmeler şematize edilmiştir.
İnternet tarayıcılarında reklam yapan firmalardan ilki Mosaic Communications Corporation firmasıdır. Daha sonra ismi Netscape Communications Corporation olarak değiştirilmiştir. Firma tarayıcısının ismi Mosaic Netscape 0.9 olarak çıkmıştır. Tarayıcı büyük ilgi görmüş olup, o zamanlarda Pazar payı %90’ları bulmuştur (Günümüzde %1 pazar payına sahiptir.).
Netsccape’in yayınlanışından 6 ay gibi bir müddet sonra web trafiği, internetin en önemli trafiği haline gelmiştir. Web trafiğinde yaşanan bu yoğun ilgiden dolayı Microsoft pazara dahil olmaya karar vermiş ve İnternet Explorer’ın lisansını satın alarak rekabeti başlatmıştır.
NOT: Bilinenin aksine İnternet Explorer aslında tam anlamı ile bir Microsoft ürünü değildir. Microsoft, İnternet Explorer’ın lisansını Spyglass adında bir firmadan satın almıştır.
Daha sonraki 14 yıl boyunca, Microsoft, İnternet Explorer lisansını elinde tutmuş olup, hala gün geçtikçe geliştirmektedir. Bu zaman zarfında pazar payını %49’a yükselterek, Netscape tarayıcısının pazar payının düşmesine sebep olmuştur.
Opera isimli Norveç asıllı bir firma, mobil aygıtlar için bir İnternet Opera yazılımını ve ayrıca Windows platformu için de bir yazılım geliştirmiştir. Opera’nın ilk zamanlarda sadece 1.1’lik bir pazar payı olsa bile, şimdilerde Microsoft, Mac ve Linux platformlarından 40 milyon kullanıcısı bulunmaktadır.
Eski başarısını tekrar elde etmek isteyen Netscape, 1998 yılında Mozilla projesini hayata geçirmiştir ve başarılı olmuştur. Geliştirilmesine katkıda bulunduğu açık kaynak kodlu internet tarayıcısı Firefox, İnternet Explorer için büyük bir risk teşkil etmektedir.
1998 Yılının sonlarına doğru Netscape, AOL tarafından 4.2 milyar dolara satın alındı fakat AOL, Netscape’in gelişimine uzun bir süre katkıda bulunamadığı için şimdilerde önemini yitirmiştir.
Hemen her sektörün kendine ait standartları olduğu gibi, web dünyasının da standartları vardır. Web standartları olarak adlandırdığımız kurallar bütünü internet üzerindeki bilgilerin, nasıl doğru bir şekilde kullanıcıya aktarılabileceğini, web sayfasının nasıl kodlanması gerektiğini ve tarayıcılarda nasıl görünmesi gerektiğini açıklamaktadır.
1994 yılında web teknolojilerinin standardize edilmesinde World Wide Web Consortium (W3C) çok etkili olmuştur. Bu yıllarda kurulan W3C, HTML ve CSS adı altında kendi standartlarını belirlemişlerdir.
Ayrıca ACID adı verilen bir test geliştirmişlerdir ve bu test o zaman şartlarında, teknolojinizin çağın gerekliliklerine uygun olup olmadığını kontrol etmektedir. Bu testte o zamanların gelişmiş teknolojisi ile oluşturulan bir HTML web sayfası bulunmaktadır. Eğer tarayıcınız bu sayfayı görüntüleyebilirse teknolojinizin şartlara uygun olduğu anlamına gelmektedir.
HTML ve CSS konusundan ileride yer alan bölümlerde ayrıntılı olarak bahsedilecek olup, kısaca açıklamasını aşağıda bulabilirsiniz.
Açılımı Hyper Text Markup Language (Hareketli Metin İşaret Dili) olup, bir web sayfası hazırlanırken temel kodlamanın yapılmasını sağlamaktadır.
W3C tarafından daha sonra geliştirilerek XHTML adını almıştır. Bu geliştirme arama motorlarının web sayfalarını daha iyi bir şekilde görüntüleyebilmesini sağlamak için yapılmıştır.
Açılımı Cascading Style Sheets (Basamaklı Biçim Stil Şablonları) dır. Bir web sayfasında başlık, menü, paragraf, metin veya tablonun nasıl görüneceğini belirleyen, renklendirme, genişlik, yükseklik, metin fontu veya büyüklük gibi özelliklerin ayarlanmasını sağlayan kuralları içermektedir. Bu kurallar bütünü, web sayfalarının indekslenmesini sağlayan arama motorları için önemli bir gerekliliktir.
Şadi Evren Şeker’in “İnternet Nasıl Çalışır?” adlı video serisinden yola çıkarak, kendisi ile birlikte bir e-kitap yayınladıktan sonra, Kodlayarak Hayat üzerinde de herkesin videoların özetine ve kaynaklarına kolaylıkla ulaşabileceği bir eğitim serisi oluşturmak istedim. Serideki tüm yazıları bu kategori altından bulabileceğiniz gibi; her bölümde, bölümün konusuna ilişkin video’ya da erişmeniz mümkün.
